काठमाडौं। संसारभरिका तेल र ग्यास कम्पनीहरूले आफ्नो औजार किन्नुको सट्टा भाडामा लिने चलन तीव्र गतिमा बढेपछि यो बजार सन् २०२३ मा २४ दशमलव १३ अर्ब अमेरिकी डलर पुगेको छ। नयाँ अध्ययनले देखाएअनुसार, तेल र ग्यास निकाल्ने मेसिन अर्थात् ड्रिलिंग उपकरण भाडामा दिनेले सबैभन्दा धेरै कमाइ गरेको छ र यसले जम्मा भाडा मात्राको करिब ४८ प्रतिशत ओगटेको छ।
तेल कम्पनीहरूले औजार किन्न ठूलो रकम खर्च गर्नुपर्ने र त्यसको मर्मत गर्न झन्झट हुने भएकाले भाडामा लिने गर्न थालेका हुन्। तथ्याङ्कअनुसार, सन् २०२३ मा करिब ३५ प्रतिशत तेल कम्पनीहरूले कम्तीमा एउटा भाडा सम्झौता गरेका छन्। औजार भाडामा लिँदा कम्पनीहरूलाई धेरै सजिलो भएको छ। किनभने आवश्यकता अनुसार चाहिएको बेला लिन सक्ने र काम सकिएपछि फिर्ता गर्न सक्ने भएकाले रुपैयाँको ठूलो बचत हुन्छ। यसैगरी मर्मतसम्भारको जिम्मेवारी पनि भाडामा दिने कम्पनीले नै लिने भएकाले तेल कम्पनीहरूलाई थप सुविधा भएको छ।
संसारभरिमध्ये अमेरिकाको बजार सबैभन्दा ठूलो रहेको छ। अमेरिकाले मात्रै सन् २०२४ मा साढे सात अर्ब डलर बराबरको औजार भाडामा लिएको छ। सन् २०२३ मा अमेरिकामा पाँच हजारभन्दा बढी तेल निकाल्ने अनुमति दिइएको थियो जसले देशमा तेलको उत्पादन बढेको संकेत गर्छ। अमेरिकामा १२ सयभन्दा बढी कम्पनीहरू यस्ता औजार भाडामा दिने काम गरिरहेका छन् र यो व्यवसाय निकै फस्टाएको छ।
क्षेत्रीय रूपमा हेर्दा उत्तर अमेरिकाले संसारको ४२ प्रतिशत बजार ओगटेको छ। जसमा अमेरिका र क्यानडा मुख्य छन्।
तेल निकाल्ने मेसिन सबैभन्दा बढी माग भएको औजार हो र कुल भाडाको ४८ प्रतिशत यही मेसिनको मात्रै हो। यसपछि पाइपबाट तेल पठाउने र ओसार्ने काममा लाग्ने भल्भ र पम्पको २७ प्रतिशत माग छ। तेलबाट पानी र अन्य चीज छुट्याउने मेसिनको १५ प्रतिशत र तेल राख्ने ठूला ट्याङ्कीको १० प्रतिशत माग रहेको अध्ययनले देखाएको छ।
क्षेत्रीय रूपमा हेर्दा उत्तर अमेरिकाले संसारको ४२ प्रतिशत बजार ओगटेको छ। जसमा अमेरिका र क्यानडा मुख्य छन्। तर सबैभन्दा चाखलाग्दो कुरा के छ भने एसिया-प्रशान्त क्षेत्रमा यो बजार तीव्र गतिमा बढेर ४६ प्रतिशतसम्म पुगेको छ। चीन, भारत, मलेसिया र जापानले धेरै औजार भाडामा लिइरहेका छन् र यो क्षेत्रमा माग निरन्तर बढिरहेको छ। युरोपमा २० प्रतिशत बजार छ। जहाँ नर्वे, जर्मनी र बेलायत मुख्य छन् भने मध्यपूर्व र अफ्रिकामा १० प्रतिशत बजार छ। जहाँ साउदी अरब र संयुक्त अरब इमिरेट्स अगाडि छन्।
भाडामा दिने कम्पनीहरूले अब आधुनिक प्रविधिसहितका औजार दिन थालेका छन्। जुन यस क्षेत्रको नयाँ प्रवृत्ति बनेको छ। सन् २०२३ मा एक हजारभन्दा बढी यस्ता आधुनिक मेसिन प्रयोगमा आए, जसले आफैं आफ्नो काम र खर्चको हिसाब राख्छन्। यस्ता मेसिनहरूमा विशेष सेन्सर राखिएको हुन्छ, जसले मोबाइलमा जस्तै जानकारी पठाइरहन्छ। यसले गर्दा कम्पनीले मेसिनको प्रयोग र मर्मत सजिलैसँग गर्न सक्छ र यस्तो डिजिटल मेसिनको प्रयोग गत वर्ष २२ प्रतिशतले बढेको छ।
तर यस व्यवसायमा केही समस्या पनि छन्। सबै समय औजारको माग हुँदैन र केही समयमा यी मेसिनहरू बेकार बसिरहन्छन्। कम्पनीकाअनुसार, वर्षको ३० प्रतिशत समय औजार प्रयोग नभएर बसिरहन्छ। जसले गर्दा नाफा कमाउन समस्या हुन्छ। यी मेसिनहरू धेरै महँगो छन् र चाँडै पुराना हुन्छन्। तेल निकाल्ने ठाउँ अलि जटिल हुने भएकाले मेसिन चाँडै बिग्रिन्छ र मर्मत गर्न खर्च पनि बढ्दै गएको छ। केही क्षेत्रमा जस्तै उत्तरी सागरमा तेल निकाल्ने काम नै वर्षै-वर्ष १५ प्रतिशतले घटेको छ। जसले गर्दा त्यहाँ भाडाको माग पनि घटेको छ।
लगानीकर्ताका लागि पनि यो बजार आकर्षक देखिएको छ। नयाँ र आधुनिक मेसिन किनेर भाडामा दिने कम्पनीहरूले राम्रो नाफा कमाउन सकिरहेका छन्।
विज्ञहरूका अनुसार, यो बजार आगामी दिनमा अझै बढ्दै जाने देखिन्छ। विशेषगरी एसिया-प्रशान्त क्षेत्रमा तेल र ग्यास निकाल्ने काम बढेकाले भाडाको माग पनि बढ्ने अनुमान गरिएको छ। सन् २०२३ मा संसारभरि २० हजारभन्दा बढी नयाँ तेलको इनार खनिए र औजार भाडामा दिने व्यवसायीहरूले १० हजारभन्दा बढी मेसिन भाडामा दिइरहेका छन्। मध्यम आकारका ६५ प्रतिशत तेल कम्पनीहरूले औजार किन्नुभन्दा भाडामा लिन रुचाउँछन् जुन यस व्यवसायको भविष्य उज्ज्वल रहेको संकेत हो।
लगानीकर्ताका लागि पनि यो बजार आकर्षक देखिएको छ। नयाँ र आधुनिक मेसिन किनेर भाडामा दिने कम्पनीहरूले राम्रो नाफा कमाउन सकिरहेका छन्। विशेषगरी एसिया-प्रशान्त क्षेत्रमा अझै यो व्यवसाय नयाँ भएकाले त्यहाँ धेरै अवसर रहेको छ। नेपाल जस्ता देशहरूमा पनि यस्तो व्यवसाय सुरु हुनसक्ने सम्भावना छ तर अहिलेसम्म मुख्यतया ठूला तेल उत्पादक देशहरूमा मात्रै यो बजार फस्टाएको छ।
समग्रमा हेर्दा तेल र ग्यास निकाल्ने काममा लाग्ने औजार भाडामा दिने व्यवसाय तीव्र गतिमा बढिरहेको छ। कम्पनीहरूले ठूलो रकम लगानी नगरी काम गर्न सक्ने भएकाले यो चलन लोकप्रिय भएको हो। आधुनिक प्रविधिको प्रयोग बढ्दै जाँदा यो व्यवसाय झन् प्रभावकारी बन्दै गएको छ र आउँदा दिनमा यो बजार झन् फस्टाउने अनुमान गरिएको छ।
