काठमाडौं। विश्वव्यापी हट डग र ससेज बजारले उल्लेखनीय वृद्धि गर्दै सन् २०२५ मा ७२.३२ अर्ब डलरको मूल्याङ्कन गरिएको छ भने सन् २०३४ सम्ममा यो ९८.४० अर्ब डलर पुग्ने अनुमान गरिएको एक नयाँ बजार अनुसन्धान प्रतिवेदनले देखाएको छ। यो बजार वार्षिक ३.४ प्रतिशतको दरले निरन्तर बढिरहेको प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ।
सन् २०२४ को तथ्याङ्क अनुसार, ससेजले विश्वव्यापी बजारको ६३.५४ प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ, जसले यो उत्पादन हट डगभन्दा धेरै लोकप्रिय रहेको स्पष्ट देखाउँछ। मासुको प्रकारको आधारमा विश्लेषण गर्दा सुँगुरको मासुमा आधारित उत्पादनले ५४.६७ प्रतिशत बजार हिस्सा ओगटेको पाइएको छ, जसले यस क्षेत्रमा सुँगुरको मासुको निरन्तर प्रभुत्व रहेको देखाउँछ।
अमेरिकी बजार विशेष रूपमा बलियो रहेको यस प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ। सन् २०२४ मा अमेरिकी खुद्रा पसलले झण्डै ८९६ मिलियन पाउन्ड हट डग बिक्री गरेको तथ्याङ्कले देखाएको छ। सन् २०२५ मा मेमोरियल डे र लेबर डे बीचको ग्रीष्मकालीन अवधिमा मात्रै अमेरिकीले लगभग ७ अर्ब हट डग उपभोग गरेको अनुमान गरिएको छ, जसले अमेरिकी खाना संस्कृतिमा यस उत्पादनको गहिरो जरा रहेको प्रमाणित गर्छ।
उत्तर अमेरिकी बजारले विश्वव्यापी बजारको नेतृत्व गरिरहेको छ। सन् २०२५ मा यस क्षेत्रको बजार मूल्य २८.४२ अर्ब डलर पुगेको छ, जसले विश्वव्यापी बजारको ३९.३ प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ। यस क्षेत्रले सन् २०३४ सम्म ३.२ प्रतिशतको वार्षिक वृद्धि दर कायम राख्ने अपेक्षा गरिएको छ। अमेरिकाको बजार मात्रै २५.३१ अर्ब डलर पुगेको छ, जसले विश्वव्यापी बजारको ३५ प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ। क्यानडाको बजार २.११ अर्ब डलर र मेक्सिकोको ६५२.३ मिलियन डलर रहेको तथ्याङ्कले देखाएको छ।
युरोपेली बजार १९.०९ अर्ब डलरको मूल्याङ्कन भएको छ, जसले २६.४ प्रतिशत विश्वव्यापी हिस्सा ओगटेको छ। यस क्षेत्रमा ससेज उपभोगको लामो र गहिरो परम्परा रहेको छ। जर्मनीले यस क्षेत्रमा अग्रणी स्थान ओगटेको छ, जहाँ बजार मूल्य ५.११ अर्ब डलर पुगेको छ। फ्रान्सको बजार ३.८८ अर्ब डलर र बेलायतको ३.१४ अर्ब डलर रहेको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ।
एशियाली बजारले तीव्र वृद्धिको सम्भावना देखाइरहेको छ। यस क्षेत्रको बजार १५.८२ अर्ब डलर पुगेको छ र ३.५ प्रतिशतको वार्षिक दरले बढिरहेको छ। बढ्दो शहरीकरण, बदलिँदो जीवनशैली र पश्चिमी खाना संस्कृतिको प्रभावले यस क्षेत्रमा वृद्धिलाई गति दिइरहेको विश्लेषकहरूले बताएका छन्। चीनको बजार ६.४१ अर्ब डलर पुगेको छ र ३.७ प्रतिशतको दरले बढिरहेको छ। भारतको बजार २.८८ अर्ब डलर रहेको छ र यसले ४ प्रतिशतको उच्च वृद्धि दर देखाइरहेको छ। जापानको बजार २.१० अर्ब डलर रहेको तथ्याङ्कले देखाएको छ।
मध्य पूर्व र अफ्रिकाको बजार ९.९९ अर्ब डलरको मूल्याङ्कन भएको छ, जसले १३.८ प्रतिशत विश्वव्यापी हिस्सा ओगटेको छ। साउदी अरेबियाले यस क्षेत्रमा अग्रणी स्थान ओगटेको छ, जहाँ बजार मूल्य ३.१४ अर्ब डलर रहेको छ। संयुक्त अरब इमिरेट्सको बजार २.०१ अर्ब डलर र दक्षिण अफ्रिकाको १.८८ अर्ब डलर रहेको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ।
बजार वृद्धिको मुख्य कारकको रूपमा व्यस्त जीवनशैली, शहरीकरण र बढ्दो आम्दानीले उपभोक्तालाई छिटो तयार हुने र खान सजिलो खाद्य पदार्थ खोज्न प्रेरित गरिरहेको विश्लेषकले बताएका छन्। हट डग र ससेज जस्ता उत्पादनहरू न्यूनतम पकाउने वित्तिकै तयार हुने भएकाले आधुनिक उपभोक्ताको प्राथमिकतामा परेको प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ। खुद्रा वितरण माध्यम अर्थात् सुपरमार्केट, हाइपरमार्केट र खुद्रा पसलहरूले सन् २०२४ मा बजारको ७८.५३ प्रतिशत हिस्सा ओगटेको तथ्याङ्कले देखाएको छ।
प्याकेजिङको रूपमा चिसो ससेजको माग तीव्र रूपमा बढेको प्रतिवेदनले देखाएको छ। सन् २०२४ मा चिसो ससेजले ५९.९४ प्रतिशत प्याकेजिङ हिस्सा ओगटेको छ, जसले लामो शेल्फ लाइफ र सजिलो भण्डारणको बढ्दो प्राथमिकता देखाउँछ। यस्ता उत्पादन लामो दूरीमा ढुवानी गर्न र भण्डारण गर्न सजिलो भएकाले निर्माता र वितरकहरूले यसमा बढी ध्यान दिन थालेको विज्ञहरूले बताएका छन्।
यद्यपि सुँगुरको मासुले बजारमा प्रभुत्व कायम राखेको छ, तर हालैका वर्षमा स्वास्थ्य-सचेत उपभोक्ताबीच कुखुराको मासुमा आधारित ससेजको माग उल्लेखनीय रूपमा बढेको देखिएको छ। कुखुराको मासुलाई कम बोसो भएको र स्वास्थ्यकर विकल्पको रूपमा लिने गरिन्छ, जसले विशेष गरी युवा पुस्ता र स्वास्थ्य प्रति सजग उपभोक्ताहरूबीच यसको माग बढाएको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ। यसले निर्मातालाई उत्पादन विविधीकरणको ठूलो अवसर प्रदान गरेको छ।
तर, बजारले केही चुनौतीहरू पनि सामना गरिरहेको छ। प्रशोधित मासु, विशेष गरी रातो मासु अर्थात् सुँगुर र गाईको मासुमा उच्च बोसो, नुन रहने भएकाले केही उपभोक्तालाई यस्ता उत्पादनको खपत घटाउन वा पूर्ण रूपमा त्याग्न प्रेरित गरिरहेको छ। स्वास्थ्य सचेतना बढ्दै गएसँगै यो चिन्ता झन् बढेको विश्लेषकले बताएका छन्। यसले परम्परागत रातो मासुमा आधारित उत्पादनको बजार वृद्धिमा केही अवरोध सिर्जना गरेको छ।
मौसमी मागको प्रभाव पनि बजारमा देखिएको छ। उदाहरणका लागि, अमेरिकामा हट डग खपतको ३८ प्रतिशत ग्रीष्मकालको छोटो अवधिमा मात्रै हुने गर्छ, जसले मौसमी जोखिम सङ्केत गर्छ। यसले निर्माता र वितरकलाई वर्षभरि स्थिर माग कायम राख्न चुनौती दिइरहेको छ।
विभिन्न क्षेत्रहरूमा मासुको प्राथमिकता, सांस्कृतिक खान-पान बानी र नियामक ढाँचामा ठूलो भिन्नता रहेको पनि बजारको लागि चुनौती बनेको छ। सुँगुरको मासुले विश्वव्यापी रूपमा बजारमा प्रभुत्व जमाए पनि केही क्षेत्रहरूमा धार्मिक वा सांस्कृतिक कारणले गाईको मासु, कुखुराको मासु वा अन्य मासुको माग बढी हुने गर्छ। यसले विश्वव्यापी विस्तार योजना बनाउने कम्पनीलाई स्थानीय प्राथमिकता अनुसार उत्पादन तयार गर्नुपर्ने चुनौती दिइरहेको छ।
निर्माताले यी चुनौतीहरूको सामना गर्न उत्पादन नवीनतामा ठूलो लगानी गरिरहेका छन्। विभिन्न मसला, मिश्रित मासु र क्षेत्रीय स्वाद प्रोफाइल प्रयोग गरी नयाँ स्वादका उत्पादन बजारमा ल्याइँदै छ। प्याकेजिङ प्रविधिमा पनि सुधार भइरहेको छ। भ्याकुम प्याकिङ, स्किन प्याकिङ र खुद्रा-तयार ट्रेहरू जस्ता आधुनिक प्याकेजिङ विधिहरू प्रयोग गरी उत्पादनको गुणस्तर र शेल्फ लाइफ बढाइँदै छ।
स्वास्थ्य चिन्तालाई सम्बोधन गर्दै कम नुन, जैविक मासु र दुबला मासुको मिश्रण प्रयोग गरी तयार गरिएका उत्पादन बजारमा आउन थालेका छन्। केही निर्माताहरूले वैकल्पिक प्रोटिन स्रोतमा आधारित ससेजको विकासमा पनि काम गरिरहेका छन्, जसले भविष्यमा बजारमा नयाँ खण्ड सिर्जना गर्न सक्ने विश्लेषकहरूले बताएका छन्।
बजारका प्रमुख कम्पनीहरूमा टाइसन फूड्स इंक र स्मिथफिल्ड फूड्स इंकको प्रमुख स्थान रहेको छ। टाइसन फूड्सले अमेरिकी खुद्रा ससेज बजारको करिब १८ प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ भने स्मिथफिल्ड फूड्सले अमेरिकी हट डग र ससेज बजारको करिब १४ प्रतिशत हिस्सा नियन्त्रण गरिरहेको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ। अन्य प्रमुख कम्पनीहरूमा डब्ल्यूएच समूह, हर्मेल फूड्स कर्पोरेशन, नेस्ले, कोनआग्रा फूड्स र जोनसनभिल ससेज पर्छन्।
लगानीकर्ताका लागि यो बजारले केही आकर्षक अवसरहरू प्रदान गरिरहेको प्रतिवेदनले देखाएको छ। चिसो र जमेको प्याकेजिङको लागि कोल्ड चेन लजिस्टिक्स र वितरण पूर्वाधारमा लगानी गर्न सकिने देखिन्छ। एशिया-प्रशान्त र मध्य पूर्व जस्ता उदीयमान बजारमा विस्तार गर्ने अवसर रहेको छ, जहाँ शहरीकरण र बदलिँदो खान-पान बानीले माग बढाइरहेको छ।
कुखुराको मासुमा आधारित उत्पादनमा लगानी गर्नु अर्को महत्त्वपूर्ण अवसर हो। स्वास्थ्य-सचेत उपभोक्ता खण्ड बढ्दै गएकोले यस्ता उत्पादनको माग पनि बढ्ने अपेक्षा गरिएको छ। प्रिमियम र विभिन्न स्वादका उत्पादन विकास गरी बजारमा विभेदीकरण सिर्जना गर्न सकिन्छ। डिजिटल युगमा अनलाइन खुद्रा माध्यमको विस्तार पनि ठूलो सम्भावना देखाइरहेको छ।
हालैका घटनाक्रमहरूले बजारको गतिशीलता देखाउँछन्। अमेरिकी खुद्रा पसलहरूले सन् २०२४ मा ८९६ मिलियन पाउन्ड हट डग बिक्री गरेको, ससेजले विश्वव्यापी बजारको ६३.५४ प्रतिशत हिस्सा ओगटेको, चिसो ससेजले ५९.९४ प्रतिशत प्याकेजिङ हिस्सा हासिल गरेको र खुद्रा माध्यमले ७८.५३ प्रतिशत बजार हिस्सा नियन्त्रण गरेको तथ्याङ्कले बजारको वर्तमान अवस्थाको स्पष्ट तस्बिर प्रस्तुत गर्छ।
समग्रमा, हट डग र ससेज बजारले आगामी दशकमा स्थिर वृद्धि गर्ने अनुमान गरिएको छ। सुविधाजनक खाद्य पदार्थको बढ्दो माग, उत्पादन नवीनता र वितरण माध्यमको निरन्तर विस्तारले बजार वृद्धिलाई निरन्तर गति दिने अपेक्षा गरिएको छ। तर, स्वास्थ्य चिन्ता र उपभोक्ता प्राथमिकतामा आइरहेको परिवर्तनले उद्योगलाई थप स्वास्थ्यकर, विविधीकृत र नवीन उत्पादन विकास गर्न निरन्तर चुनौती दिइरहेको छ।
निर्माता र वितरकहरूले यदि कुखुराको मासु आधारित उत्पादन, जैविक विकल्प, नवीन प्याकेजिङ समाधान र डिजिटल वितरण माध्यममा लगानी गर्न सके यस बढ्दो बजारबाट उल्लेखनीय लाभ लिन सक्ने विश्लेषकहरूले बताएका छन्। विशेष गरी एशिया, मध्य पूर्व र अफ्रिका जस्ता उदीयमान बजारहरूमा अझै पनि ठूलो वृद्धि सम्भावना रहेको उनीहरूको भनाइ छ।
