काठमाडौं। वैदेशिक रोजगारीको आकर्षक प्रलोभनमा पारेर अमेरिका पठाइदिने झुट्टो आश्वासन दिई रकम ठग्ने एक युवकलाई प्रहरीले पक्राउ गरेको छ। ललितपुरबाट पक्राउ परेका २४ वर्षीय सुजन आले मगरले एक पीडितबाट २ लाख ५५ हजार रुपैयाँ लिएर सम्पर्कविहीन भएको खुलेको छ।
यो घटनाले वैदेशिक रोजगारीमा जान चाहनेहरू कसरी ठगिन्छन् भन्ने यथार्थ फेरि एकपटक उजागर गरेको छ। धादिङ निलकण्ठ नगरपालिका-१३ घर भएका सुजनले आफूले अमेरिका पठाउन सक्ने झुट्टो आश्वासन दिएर रकम असुल गरे र त्यसपछि सम्पर्क नै राखेनन्। पीडितको उजुरीका आधारमा काठमाडौं उपत्यका अपराध अनुसन्धान कार्यालय टेकुले सुजनलाई काठमाडौं महानगरपालिका-११ बाट पक्राउ गरेको हो। उनलाई वैदेशिक रोजगार विभाग ताहाचलमा थप अनुसन्धानका लागि पठाइएको छ।
कति ठगिन्छन् सपना बेच्नेहरू?
वैदेशिक रोजगारको नाममा हुने ठगी नेपालमा नयाँ विषय होइन। हरेक वर्ष सयौं युवाहरू विदेश जाने सपना लिएर दलालहरूको पछि लाग्छन्। उनीहरू घरजग्गा धितो राखेर, ऋण लिएर, आफन्तबाट सहयोग लिएर लाखौं रुपैयाँ जम्मा गर्छन्। र त्यसपछि ठगिन्छन्। कति ठगिन्छन्? वैदेशिक रोजगार विभागसँग यसको तथ्यांक छैन। तर हरेक दिन उजुरीहरू आइरहेका हुन्छन्। धेरै पीडितहरूले त उजुरी नै गर्दैनन् किनभने उनीहरूलाई लाग्छ, भए पनि केही हुँदैन।
ठगीको तरिकाहरू विविध छन्। कतिपयले काम भिसा दिने झुट्टो आश्वासन दिन्छन्। कतिपयले पर्यटक भिसामा पठाएर त्यहाँ जाएपछि काम पाइन्छ भन्छन्। कतिपयले नक्कली कागजातसहित पठाउँछन्। र कतिपयले सुजनजस्तै रकम लिएर सम्पर्कविहीन हुन्छन्।
किन सजिलै ठगिन्छन्?
नेपाली युवाहरू विदेश जाने सपना किन देख्छन्? किनभने यहाँ रोजगारी छैन। शिक्षा लिएर पनि काम पाइँदैन। कमाइ गर्नु छ भने विदेश जानुपर्छ भन्ने धारणा छ। र यही धारणाको फाइदा दलालहरूले लिन्छन्।
पीडितहरू प्रायः गाउँघरका साधारण परिवारका हुन्छन्। उनीहरूलाई वैदेशिक रोजगारको प्रक्रिया, भिसाको नियम, कागजातको प्रमाणीकरण जस्ता कुरा थाहा हुँदैन। दलालहरूले सजिलै तरिकाले विदेश जान सकिन्छ भन्ने झुट्टो आश्वासन दिन्छन् र पीडितहरू विश्वास गर्छन्। अमेरिका, क्यानडा, अष्ट्रेलिया जस्ता देशको आकर्षण त झन् बढी हुन्छ। यी देशमा कमाइ धेरै हुन्छ भन्ने सुनिन्छ। त्यसैले यी देशमा पठाइदिन्छु भन्नेहरू पाए झट्टै विश्वास गरिहाल्छ।
कसरी रोक्ने?
वैदेशिक रोजगारमा हुने ठगी रोक्नका लागि सरकारले केही कदम चालेको छ। वैदेशिक रोजगार विभागबाट इजाजतपत्र लिएर मात्र म्यानपावर संचालन गर्न सकिन्छ। तर अवैध दलालहरूलाई यसले रोक्न सकेको छैन।सरकारले सचेतना अभियान पनि चलाएको छ। वैदेशिक रोजगारमा जान चाहनेहरूले के कुरा ध्यान दिनुपर्छ भन्ने बारेमा जानकारी दिने प्रयास गरिएको छ। तर यो पर्याप्त छैन।
ठगी गर्नेमाथि कडा कारबाही हुनुपर्छ। सुजनलाई पक्राउ गरेर अनुसन्धान गरिँदैछ। यो राम्रो कुरा हो। तर उनलाई कस्तो सजाय हुन्छ? पीडितले आफ्नो रकम फिर्ता पाउँछ? यी प्रश्नको जवाफ अहिले छैन। वैदेशिक रोजगार ऐन, २०६४ मा यस्ता अपराधको सजायको व्यवस्था छ। तर व्यवहारमा प्रभावकारी कारबाही हुन सकेको छैन। धेरै केसमा दलालहरू मिलेमतो गरेर छुटिहाल्छन्। पीडितहरूलाई न्याय मिल्दैन।
विदेश जान चाहनेहरूलाई सरकारी प्रक्रिया मार्फत जान प्रोत्साहित गर्नुपर्छ। इजाजतपत्र नभएका दलालहरूसँग कारोबार नगर्न सचेत गराउनुपर्छ। र कुनै समस्या परे तुरुन्त वैदेशिक रोजगार विभागमा उजुरी गर्न भन्नुपर्छ।सुजनको पक्राउले अरू दलालहरूलाई पनि सन्देश जान्छ कि अपराध गरे कारबाही हुन्छ। तर यो सन्देश त्यति बलियो तबमात्र हुन्छ जब सुजन जस्तालाई उचित सजाय हुन्छ र पीडितहरूलाई न्याय मिल्छ।
-1766386305.jpeg)
