काठमाडौं। नेपालीका लागि खुसीको खबर छ। सन् २०२३ मा नेपाल संसारकै सबैभन्दा खुसी देशको सूचीको ७८औं स्थानमा परेको छ। विश्वको ७८औं स्थानमा रहेको नेपाल दक्षिण एसियामा भने सबैभन्दा खुसी देश बनेको छ।
नेपालभन्दा पछाडि ५९ देश यो सूचीमा छन्। सूचीमा नेपालको अंक ५.४ छ। दक्षिण एसियामा नेपालपछि १०८औं स्थानमा पाकिस्तान छ। पाकिस्तानको ४.६, ११२औं श्रीलंकाको ४.४, ११८औं बंगलादेशको ४.३ र १२६औं भारतको अंक ४ मात्र छ।
अफगानिस्तान खुसी देश सूचीको सबैभन्दा पुछारमा छ। सूचीको पहिलो नम्बरमा युरोपको स्क्यान्डिनेभियन देश फिनल्यान्ड छ।
फिनल्यान्डको खुसी अंक ७.८ हुँदा अफगानिस्तानको १.९ मात्र छ। फिनल्यान्ड लगातार छैठौं वर्ष खुसी देशको वरीयतामा शीर्ष स्थानमा छ।
त्यसैगरी दोस्रोमा डेनमार्क, तेस्रो आइसल्यान्ड, चौथो इजरायल, पाँचौं नेदरल्यान्ड, छैठौं स्वीडेन, सातौं नर्वे, आठौं स्वीजरल्यान्ड, नवौं लक्जेम्बर्ग र १०औं स्थानमा न्युजिल्यान्ड रहेको हालै सार्वजकि ‘वल्र्ड ह्याप्पिनेस इन्डेक्स’ ले देखाएको छ।
खुसी र जीवन सन्तुष्टिजस्ता व्यक्तिपरक विचार मापन गर्नु गाह्रो काम हो। के धन र समृद्धिमात्रै खुसीको उपाय हो त? पश्चिमा देशमा प्रजातन्त्रलाई खुसीको मुख्य घटक मानिन्छ।
तर, पनि तानाशाही शासन अधीनमा रहेका देशमा पनि खुसीको सूचकांक उच्च देखिएको छ। समृद्धि र शान्त जीवन नै खुसीको मुख्य सूचक हो।
नीति निर्मातासँग कुन परिस्थितिले खुसीलाई बढावा दिन सक्छ भन्ने स्पष्ट चित्र छ। उनीहरूले आफ्नो अधिकार क्षेत्रका मानिसको जीवनमा सुधार ल्याउन सक्ने नीति लागू गर्न सक्छन्।
इन्डेक्सले विश्वका खुसी र कम खुसी देशका नक्सा बनाउन विश्व खुसी प्रतिवेदनमा संसारभरिका नागरिक कत्तिको सन्तुष्ट छन् भन्ने वार्षिक सर्वेक्षण प्रयोग गर्छ।
अन्वेषकहरूले मानिसलाई उनीहरूको जीवनसँग कत्तिको सन्तुष्ट छन्? भनेर सोध्छन्। विभिन्न देशमा बसोबास गर्ने व्यक्ति र जीवनको गुणस्तर कारकबाट रिपोर्ट गरिएका जवाफ प्रयोग गरेर अंक तोकिन्छ।
संसारभरि खुसीको कुनै पनि सही मापन नहुन सक्छ। तर, प्रतिवेदन विश्वव्यापी स्तरमा खुसी बुझ्न एक बलियो र पारदर्शी प्रयास हो।
विश्वव्यापी खुशी अहिले १० मध्ये ५.५ को औसतमा छ, जुन गत वर्षको तुलनामा ०.१ ले कम हो।
युरोपेली देशहरू शीर्ष १० को ठूलो हिस्सा बनाउन सफल छन्। इजरायल ४ र न्युजिल्यान्ड १०औं स्थानमा छन्।
उत्तर अमेरिकाको खुसी अंक औसत ६.३ मा छ। यस क्षेत्रको सबैभन्दा खुसी देश क्यानडा हो। क्यानडाले अमेरिकालाई थोरै पछि पारेको छ। गत वर्षको तुलनामा दुवै देशको अंक घटेको छ।
नागरिकले किन कम सन्तुष्टि महसुस गर्छन्? भनेर पत्ता लगाउन गाह्रो छ। बेखुसी बनाउन मुद्रास्फीति, आर्थिक अनिश्चितता र अन्य धेरै कारकले भूमिका खेल्ने गरेको छ।
उत्तर अमेरिकामा सुधार देख्ने एकमात्र देश निकारागुआ र जमैका हुन्। हालसालै विकास भए पनि धेरै जमैकनले निकट भविष्यमा अझ बढी खुसीको अनुभव गर्न सक्नेछन्।
त्यहाँ न्यूनतम ज्याला ४४ प्रतिशत वृद्धि गर्ने योजना सार्वजनिक गरिएको छ। यसले पनि जनतामा खुसी बढाउने अपेक्षा छ।
दक्षिण अमेरिकाको खुसीको औसत अंक ५.८ छ। तै पनि भेनेजुएला महाद्वीपको सबैभन्दा कम खुसी देश हो। यसको अंक वास्तवमा ४.९ बाट ५.२ मा सुधार भयो।
चलिरहेको मानवीय र आर्थिक संकटले भेनेजुएलामा धेरै आशा जगाउने सम्भावना छैन। २०१४ देखि ६८ लाखभन्दा बढी मानिस संघर्षरत राष्ट्रबाट भागेका छन्।
कम अंक भएका क्षेत्रका दुई देश ब्राजिल र कोलम्बिया हुन्। जहाँ नागरिकले अघिल्लो वर्षको तुलनामा खराब महसुस रिपोर्ट गरेका छन्।
६.४ को औसत क्षेत्रीय अंकसाथ युरोपमा संसारको सबैभन्दा खुसी देश छन्। फिनल्यान्ड, स्वीडेन र आइसल्यान्डजस्ता नर्डिक देशले बारम्बार उच्च अंक रिपोर्ट गर्छन्। जसको अर्थ ती देशमा मानिस आफ्नो जीवनबाट अत्यन्त सन्तुष्ट महसुस गर्छन्।
आक्रमण रोक्ने बाहेक युक्रेनीले आफ्नो खुसी वर्षमा घटेको देखेनन्। धेरैले स्वतन्त्रताका लागि लडाइँमा लचिलो र उद्देश्यपूर्ण महसुस गरिरहेका छन्। चाखलाग्दो कुरा के छ भने रुसको खुसी अंक वास्तवमा गत वर्षको तुलनामा थोरै बढेर ५.५ बाट ५.७ मा पुगेको छ।
पूर्वी एसिया र ओसिनियाको सामूहिक औसत अंक ५.६ छ। चीनले हालैका वर्षमा आफ्नो अंकमा उल्लेखनीय सुधार गरेको छ। ताइवानले सिंगापुर पछि पूर्वी एसियामा दोस्रो उच्च अंकको रेकर्ड कायम गरेको छ।
दक्षिण एसियामा भारतीय सबैभन्दा कम खुसी देखिएका छन्। पछिल्लो दशकमा भारतको अंक खस्किएर ०.७ तल झरेको छ।
मध्यपूर्व र मध्यएसियामा औसत अंक ५.२ छ। अफगानिस्तान संसारको सबैभन्दा कम खुसी देश हो, जहाँ नागरिकले जीवन सन्तुष्टिको अत्यन्त न्यून स्तर पनि नभएको बताएका छन्। तालिबानले सत्ता कब्जा गरेपछि अफगानीहरू विशेष गरी महिलाको जीवन खराब भएको छ।
आर्मेनियाका नागरिकले छिमेकी अजरबैजानसँग विशेष तनावको सामना गर्नुपरेको छ। जसको अंक यस वर्षका लागि रेकर्ड गरिएको थिएन।
नागोर्नी काराबाख क्षेत्रमा द्वन्द्वले २०२० यता सयौंको मृत्यु भएको छ। विवादित क्षेत्रमा बस्नेले दैनिक संघर्षको सामना गर्नुपरेको छ।
इरान अझै पनि आर्थिक प्रतिबन्धमा छ भने अमेरिका र इजरायलसँग जारी तनावको सामना गरिरहेको छ। सिरिया र यमनजस्ता केही देश चरम युद्धका कारण अस्थिर हुन पुग्दा कुनै तथ्यांक उपलब्ध छैन।
इजरायल यस वर्ष शीर्ष १० अंकसाथ विश्वको धेरै खुसी देशमध्ये परेको छ। साउदी अरब र युएईले धेरै युरोपेली देशसँग बराबरी अंक हासिल गरेका छन्।
सबैभन्दा कम खुसी क्षेत्र अफ्रिकाको औसत अंक ४.४ छ। अफ्रिकामा उच्चतम अंक मौरिसस टापु राष्ट्रमा जान्छ। देशको प्राकृतिक सौन्दर्य र स्थायित्वका साथै आर्थिक अवसर पनि बढ्दै गएको छ।
मौरिससलाई विश्व बैंकद्वारा उच्चमध्यम आय भएको देशका रूपमा वर्गीकृत गरिएको छ। विश्वको सबैभन्दा छिटो बढ्दो उच्च आय भएका देशमध्ये एक हो।
सियरा लियोनले सूचकांकमा समावेश गरिएका अफ्रिकी देशमध्ये सबैभन्दा कम अंक प्राप्त गरेको छ। त्यसपछि जिम्बाबे र प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कंगो छ। बुरुन्डीसहित यस क्षेत्रमा केही तथ्यांक छैन्। जुन अहिले विश्वको सबैभन्दा गरिब देश हो।
