लन्डन। पश्चिमा देशहरूमा हाल २५ वर्षका युवाले आरामदायी सेवानिवृत्ति जीवन बिताउन चाहेमा आफ्नो पेन्सन कोषमा ३१ लाख पाउन्ड अर्थात करिब ५२ करोड नेपाली रुपैयाँ जम्मा गर्नुपर्ने एक तथ्याङ्क सार्वजनिक भएको छ। ब्रिटिश वित्तीय सेवा कम्पनी र्याथबोन्सको यो विश्लेषणले अर्को ४० वर्षमा मुद्रास्फीतिको दीर्घकालीन प्रभावले युवा पुस्तालाई कस्तो विकट आर्थिक चुनौतीको सामना गर्नुपर्ने भएको छ भन्ने कुरा स्पष्ट पारेको छ।
पेन्सन्स एण्ड लाइफटाइम सेभिङ्स एसोसिएसनको परिभाषा अनुसार हाल आरामदायी जीवनस्तरका लागि १४ लाख पाउन्ड पेन्सन कोष पर्याप्त मानिन्छ। तर १९९७ देखि २०१२ को बीचमा जन्मिएका जेन जेड पुस्ताका लागि यो रकम झण्डै दोब्बरभन्दा बढी हुने विश्लेषणले देखाएको छ। यसको मुख्य कारण अर्को चार दशकमा निरन्तर रूपमा बढ्ने मुद्रास्फीति हो।
यो लक्ष्य हासिल गर्नका लागि युवाहरूले प्रति महिना करिब १,६०० पाउन्ड वा वार्षिक १९,२०० पाउन्ड बचत गर्नुपर्ने हुन्छ। यो गणना गर्दा प्रत्येक वर्ष बचत रकममा २ प्रतिशतको वृद्धि हुने र पेन्सन कोष ५ प्रतिशतको दरले बढ्ने मानिएको छ। विवाहित दम्पतीको हकमा यो आवश्यकता झन् बढ्छ। दम्पतीले आफ्नो आरामदायी सेवानिवृत्तिका लागि ४३ लाख पाउन्ड जम्मा गर्नुपर्ने हुन्छ, जुन हालको १९ लाख पाउन्डको दोब्बरभन्दा बढी हो।
र्याथबोन्सको वित्तीय योजना विभागकी डिभिजनल लिड रेबेका विलियम्सले यो तथ्याङ्क चौंकाउने भन्दै मुद्रास्फीतिको गम्भीर प्रभावबारे चेतावनी दिएकी छिन्। उनले भनिन्, "यो आँकडा साँच्चै चौंकाउने छ र मुद्रास्फीतिले कसरी चुपचाप सेवानिवृत्ति बचतलाई क्षय गर्न सक्छ भन्ने कठोर सम्झना हो। आज जुन रकम पर्याप्त सेवानिवृत्ति कोष मानिन्छ, त्यसले जेन जेड सेवानिवृत्त हुँदा उनीहरूलाई चाहिने रकमको सतहलाई मात्र छुन सक्छ।"
सबैभन्दा न्यूनतम स्तरको सेवानिवृत्ति जीवनका लागि पनि युवा बचतकर्ताहरूले करिब १० लाख पाउन्ड अर्थात ९ लाख ४७ हजार पाउन्ड जम्मा गर्नुपर्नेछ।
विश्लेषणले विभिन्न स्तरको सेवानिवृत्ति जीवनका लागि फरक रकम आवश्यक पर्ने देखाएको छ। मध्यम स्तरको सेवानिवृत्तिका लागि आजका जेन जेडहरूले २२ लाख पाउन्ड जम्मा गर्नुपर्नेछ भने दम्पतीलाई ३१ लाख पाउन्ड चाहिनेछ। यो रकम एकल व्यक्तिको आरामदायी सेवानिवृत्तिका लागि चाहिने रकमसँग बराबर छ। मध्यम स्तरको सेवानिवृत्तिमा साप्ताहिक किराना खर्चमा ५६ पाउन्ड र बाहिर खाना खानमा ३२ पाउन्ड लाग्छ, जबकि आरामदायक सेवानिवृत्तिमा किरानामा ७५ पाउन्ड र बाहिर खानामा ४२ पाउन्ड खर्च हुन्छ।
सबैभन्दा न्यूनतम स्तरको सेवानिवृत्ति जीवनका लागि पनि युवा बचतकर्ताहरूले करिब १० लाख पाउन्ड अर्थात ९ लाख ४७ हजार पाउन्ड जम्मा गर्नुपर्नेछ। यसले आजको मूल्यमा करिब २२ हजार पाउन्ड वार्षिक आम्दानी सुनिश्चित गर्छ। दम्पतीका लागि यो न्यूनतम रकम १५ लाख पाउन्ड हुन्छ।
यी विशाल रकमहरू हालको वास्तविकतासँग तुलना गर्दा झन् डरलाग्दो देखिन्छन्। हाल ६० वर्षका पुरुषहरूको औसत पेन्सन कोष मात्र २ लाख २८ हजार पाउन्ड छ भने महिलाहरूको त झन् कम, १ लाख ५२ हजार ६ सय पाउन्ड मात्र छ। यो रकम २०२५ मा न्यूनतम जीवनस्तरका लागि चाहिने रकमभन्दा पनि धेरै कम छ, जसले पुरानो पुस्ता पनि कति कठिन अवस्थामा छ भन्ने कुरा स्पष्ट पार्छ।
युवा पुस्ताका लागि यो चुनौती झन् जटिल छ किनभने उनीहरूले बढ्दो जीवनयापन खर्च, आकाश छुने आवास मूल्य र विद्यार्थी ऋणको भारी बोझ बोकिरहेका हुन्छन्। विलियम्सले भनिन्, "आरामदायी सेवानिवृत्तिको अर्थ विभिन्न मानिसहरूका लागि फरक हुन सक्छ, तर युवा पुस्तालाई अग्ला अवरोधहरू छन्। उच्च आवास लागत, विद्यार्थी ऋणदेखि लिएर लामो आयुको कारण बचत लामो समयसम्म टिक्ने सुनिश्चित गर्नुपर्ने चुनौतीसम्म छन्।"
व्यवस्थागत समस्याहरू पनि कम छैनन्। विलियम्सले औंल्याए अनुसार अन्तिम तलबमा आधारित पुरानो पेन्सन योजनाहरू लोप हुँदै गएका छन्,
व्यवस्थागत समस्याहरू पनि कम छैनन्। विलियम्सले औंल्याए अनुसार अन्तिम तलबमा आधारित पुरानो पेन्सन योजनाहरू लोप हुँदै गएका छन्, जसले गर्दा सेवानिवृत्ति बचतको जिम्मेवारी व्यक्तिमाथि नै बढ्दै गएको छ। स्वत: नामांकन प्रणालीले केही आधार तयार गरेको भए पनि न्यूनतम योगदान प्रायः अपर्याप्त हुन्छ। विशेष गरी अनियमित वा गिग इकोनोमीमा काम गर्नेहरूका लागि पेन्सन कोषमा ठूलो खाडल देखिन्छ। बारम्बार जागिर फेर्नेहरूले छरिएका र बिर्सिएका पेन्सन कोषहरू पनि समस्या बनेका छन्।
यी चुनौतीहरूको सामना गर्न विलियम्सले युवाहरूलाई प्रारम्भिक उमेरदेखि नै बचत सुरु गर्न र निरन्तर बचत गर्न सुझाव दिएकी छिन्। उनले भनिन्, "प्रारम्भिक उमेरदेखि नै बचत सुरु गर्नु र निरन्तरता कायम राख्नु नै मुख्य कुरा हो। थोरै तर नियमित योगदानले पनि समयसँगै ठूलो वृद्धि गर्न सक्छ।" उनले युवा बचतकर्ताहरूसँग लामो लगानी अवधि भएकाले बढी जोखिम लिन सक्ने र त्यसबाट सम्भावित प्रतिफल बढाउन सक्ने कुरा पनि औंल्याइन्।
यो विश्लेषणमा राज्य पेन्सन समावेश गरिएको छैन, जुन हाल वार्षिक ११ हजार ९ सय ७३ पाउन्ड छ। यसैगरी भाडा, धितो र सामाजिक हेरचाह जस्ता अतिरिक्त खर्चहरू पनि गणनामा समावेश छैनन्। विश्लेषणले ४० वर्षको अवधिमा वार्षिक २ प्रतिशत मुद्रास्फीतिको दर मानेको छ र पेन्सन कोषले २५ वर्षको सेवानिवृत्ति अवधिलाई धान्न सक्ने गरी गणना गरिएको छ।
यद्यपि यो अध्ययन पश्चिमा देशहरूमा केन्द्रित छ, यसले विश्वव्यापी युवा पुस्ताले सामना गर्नुपर्ने आर्थिक चुनौतीहरूलाई स्पष्ट रूपमा झल्काउँछ। नेपाल जस्तो विकासशील देशमा सामाजिक सुरक्षा र पेन्सन व्यवस्था अझै कमजोर भएकाले यहाँका युवाहरूले प्रारम्भिक उमेरदेखि नै बचत र लगानीको बानी बसाल्नु अत्यन्त जरुरी देखिन्छ। विशेषज्ञहरूले मुद्रास्फीतिको दीर्घकालीन प्रभावलाई बेवास्ता नगर्न र आर्थिक योजना बनाउँदा यसलाई गम्भीरतासाथ लिन सुझाव दिएका छन्।
-(1)-1758967861.jpg)
