काठमाडौं। पछिल्लो समय बैंकहरूबीच घर कर्जामा ‘प्राइसवार’ अर्थात् ब्याजदर घटाउने प्रतिस्पर्धा देखिएको छ। पछिल्लो समय बजारमा लगानीयोग्य रकम (तरलता) बढेको र कर्जा माग कम भएकाले बैंकहरूले ग्राहक आकर्षित गर्न ब्याजदर घटाउने रणनीति लिएका हुन्।
नेपाल राष्ट्र बैंकले घरजग्गा खरिदमा ८० प्रतिशतसम्म कर्जा दिन पाउने सुविधा दिएपछि ग्राहक आकर्षित गर्न अधिकांश बैंकहरूले ‘घर कर्जामा सस्तो ब्याजदर योजना’ सार्वजनिक गरिरहेका छन्। जसले गर्दा लामो समयसम्म मन्दीको अवस्थामा रहेको बैंकहरूमा घर कर्जाको माग बढ्न थालेको छ।
पछिल्लो समय घर कर्जा खरिद गर्न चाहने ग्राहकलाई वाणिज्य बैंकमा न्यूनतम ५.०५ प्रतिशतदेखि १४.२५ प्रतिशतसम्म, विकास बैंकहरूमा न्यून ६.३५ प्रतिशतदेखि १३.५१ प्रतिशतसम्म र वित्त कम्पनीमा न्यूनतम ७.८० प्रतिशतदेखि अधिकतम १५.४५ प्रतिशतसम्मको स्थिर र परिवर्तित ब्याजदर छ।।
यसमा वाणिज्य बैंकहरूतर्फ सबैभन्दा थोरै राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक र सबैभन्दा धेरै नेपाल बैंकमा छ। विकास बैंकतर्फ सबैभन्दा थोरै एक्सल डेभलपमेन्ट बैंक र सबैभन्दा थेरै सिन्धु विकास बैंकमा, वित्त कम्पनीहरूमा सबैभन्दा थोरै मञ्जुश्री फाइनान्स र सबैभन्दा धेरै गोर्खाज् फाइनान्समा घर कर्जा ब्याजदर छ।
बैंकहरूले नियमित रुपमा कायम हुने आधारदर (बेसरेट), प्रिमियम र सेवाशुल्कमा सकेत सम्झौता गर्दै घर कर्जामा न्यून ब्याजदर कायम गर्दै अघोषित प्रतिस्पर्धा गर्दा बैंकहरूबीच ‘होम लोन प्राइसवार’ देखिएको हो। ‘होम लोन’ मा एक दर्जनभन्दा बढी वाणिज्य बैंकले चाडपर्व लक्षित अफर नै सार्वजनिक गरेका छन् भने अन्यले अफर बिना पनि न्यून ब्याजदरमा कर्जा उपलध्य गाएका छन्।
पछिल्लो समय बजारमा लगानीयोग्य रकम बढेको र कर्जा माग कम भएकाले बैंकहरूले ग्राहक आकर्षित गर्न ब्याजदर घटाउने रणनीति लिएका हुन्।
बजारमा अर्बौं रुपैयाँ तरलता थुप्रिएको र कर्जाको मागमा कमी आएपछि बैंकहरूले ग्राहक आकर्षित गर्न ब्याजदरलाई मुख्य हतियार बनाएका हुन्। यसले उपभोक्तालाई फाइदा पुगेको छ भने बैंकहरूलाई पनि आफ्नो पोर्टफोलियो व्यवस्थापन गर्न मद्दत पुगेको छ। घरजग्गा कर्जामा नियामकले पछिल्लो पटक संशोधित व्यवस्थाले समेत बैंकहरूलाई व्यवसाय विस्तारमा सहयोग गरेको नेपाल बैंकर्स संघका उपाध्यक्ष सुरेन्द्रराज रेग्मी बताउँछन्।
‘पहिले बैंकबाट कर्जा लिएर घरजग्गा खरिद गर्दा मुल्यको ५०/६० प्रतिशत मात्रै कर्जा पाउँथ्ये भने अब ८० प्रतिशतसम्म पाइने व्यवस्था गरिएको छ,’ संघका उपाध्यक्ष रेग्मीले क्यापिटल नेपालसँग भने, ‘त्यसैले अहिलेको समय राम्रा ग्राहकका लागि कर्जा लिन यो एकदमै उपयुक्त समय हो। बैंकहरूले पनि राम्रो ग्राहक खोजिरहेका छन् र रेटमा पनि सम्झौता गरिरहेको देखिन्छ।’
बैंकहरूले अहिले आइडल बसेको निक्षेपलाई परिचालन गर्ने अवसर घरजग्गा कर्जामार्फत् पाएको हुँदा सेवा शुल्क र प्रिमियममा सम्झौाता गरेर न्यून ब्याजदरमा कर्जा उपलब्ध गराएको उनको भनाइ छ।
‘यसको पछाडि मुख्य कारण ‘समथिङ बेटर देन नथिङ भन्ने नै देखिन्छ, किनकि निक्षेपको पैसालाई निष्कृय बनाएर राख्नुभन्दा केही आम्दानी कमाउनु नै बैंकका लागि फाइदाजनक हुन्छ। चाडपर्व नजिकिएसँगै नयाँ घर किन्ने पनि बढ्ने हुन्छ। त्यसैले बैंकहरूले अहिले होम लोनलगायत कर्जा जोखिम औषत कम भएका कर्जालाई प्राथमिकता दिइरहेका छन्।’–संघका उपाध्यय रेग्मीले भने।
यस्तै, डेभलपमेन्ट बैंकर्स एसोसिएसनका उपाध्यक्ष दिनेश थकालीसमेत अहिले ग्राहकका लागि बैंकबाट ऋण लिएर लगानी गर्ने उपयुक्त समय रहेको ठान्छन्। ‘घरकर्जा र सवारी कर्जा मात्रै नभएर बैंकहरूले डिफल्ट दर कम रहने र सम्पत्तिको सुरक्षा हुने प्रकारका अन्य क्षेत्रमा समेत सस्तो दरमा कर्जा दिइरहेका छन्,’ संघका उपाध्यक्ष थकाली भन्छन्, ‘अहिलेको समय कर्जा लिन चाहने ग्राहकका लागि एकदमै उपयुक्त हो। चाडपर्व नजिकिँदै गर्दा सवारीसाधन र घर खरिद बढ्ने हुँदा कर्जा वृद्धिको अपेक्षा गर्न सकिन्छ। यद्यपि हाइड्रो र अन्य क्षेत्रमा पनि बैंकहरूले राम्रो रेटमा कर्जा दिइरहेका छन्।’
कर्जा माग बढ्ने सिजनमा कर्जाको माग बढाउन बैंकहरूले ब्याजदर घटाउने चलन सामान्य हो। त्यसमा राष्ट्र बैंकले पनि घर कर्जामा नीतिगत सहजता दिएर थप ग्राहकलाई कर्जा लिन प्रोत्साहन गरेको छ।
कर्जा माग बढ्ने सिजनमा कर्जाको माग बढाउन बैंकहरूले ब्याजदर घटाउने चलन सामान्य हो। त्यसमा राष्ट्र बैंकले पनि घर कर्जामा नीतिगत सहजता दिएर थप ग्राहकलाई कर्जा लिन प्रोत्साहन गरेको छ। ब्याजदर घटेको अहिलेको समय बैंकहरूले आफ्नो पोर्टफोलियोलाई सन्तुलित गर्न र व्यवसाय बढाउन उल्लेखित क्षेत्रमा लगानी केन्द्रित गरेका छन्। यद्यपि, ग्राहकको कर्जा तिर्न सक्ने क्षमता र बजारमा माग कम हुँदा अपेक्षाअनुसार कर्जा प्रवाह भने हुन सकेको नसकेको बैंकर्सहरूको भनाइ छ।
अर्थतन्त्रमा आएको शिथिलताका कारण उत्पादनशील क्षेत्रमा कर्जाको माग अपेक्षाकृत बढ्न सकेको छैन। यही थुप्रिएको तरलतालाई परिचालन गर्न बैंकहरूलाई बाध्यता छ। घर र सवारीसाधन कर्जा दुवै ‘एमोर्टाइजेसन’ प्रकृतिका हुन्छन्, जसको अर्थ कर्जाको भुक्तानी किस्ता–किस्तामा हुन्छ। यसले बैंकको कर्जा जोखिमलाई घटाउँछ किनकि ग्राहकले नियमित रूपमा सावाँ र ब्याज दुवै तिर्दै जान्छन्। यसरी कर्जाको रकम घट्दै जाने हुँदा बैंकको पोर्टफोलियोमा पनि निरन्तर सन्तुलन कायम रहन्छ।
रेग्मीका अनुसार बैंकको कुल कर्जाको एक ठूलो हिस्सा हरेक महिना एमोर्टाइज भएर फर्किरहेको हुन्छ। नयाँ कर्जा प्रवाह नगरेको खण्डमा बैंकको समग्र कर्जा पोर्टफोलियो नै घट्ने जोखिम रहन्छ। यही जोखिमलाई व्यवस्थापन गर्न पनि बैंकहरूले यी क्षेत्रमा कर्जा बढाउन चाहेका हुन्।
ग्राहकलाई अवसर र जोखिम
ब्याजदर घट्दा उपभोक्तालाई प्रत्यक्ष फाइदा पुगेको छ। यसले कम ब्याजदरमा घर वा सवारीसाधन खरिद गर्ने अवसर दिएको छ। तर, यो अवसर सबैका लागि उपलब्ध भने छैन। बैंकहरूले कर्जा दिँदा ब्याजदरका अतिरिक्त अन्य मापदण्ड पनि हेर्छन्, जसमा सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण भनेको ‘डेट–टु–इन्कम रेसियो’ हो।
कुनै पनि व्यक्तिले आफ्नो आयको निश्चित प्रतिशतभन्दा बढी किस्ता तिर्न सक्दैन। यदि ग्राहकको आय कम छ भने, कम ब्याजदर हुँदा पनि उसले कर्जा पाउन सक्दैन। त्यसैले, अहिलेको अवस्थामा राम्रो आय भएका र कर्जा तिर्न सक्ने क्षमताका ग्राहकका लागि यो सबैभन्दा उपयुक्त समय हो।
अहिलेको अवस्थामा बैंकहरूले नाफाभन्दा पनि व्यवसायलाई निरन्तरता दिने र बजारमा रहेको तरलतालाई सही ठाउँ परिचालन गर्ने रणनीति अपनाएका हुन्। यो ‘प्राइस वार’ छोटो समयका लागि मात्रै नभई, अर्थतन्त्रमा रहेको शिथिलता र तरलताको चाप कायम रहुन्जेल जारी रहने सम्भावना छ।
-1749979333.jpg)
-1756019994-1756093587.jpeg)
