काठमाडौं। ‘खाद्य पदार्थमा स्वच्छताः विज्ञानको अपरिहार्यता’ नाराका साथ आज १७औँ राष्ट्रिय खाद्य स्वच्छता दिवस मनाइँदै छ।
सन् २०१८ को संयुक्त राष्ट्रसंघको ७३औँ महासभाले सन् २०१९ देखि हरेक वर्ष जुन ७ तारिखका दिन विश्व खाद्य स्वच्छता दिवस मनाउने निर्णय गरेको थियो। विभागले जेठ १८ देखि जेठ २४ सम्म सप्ताहव्यापी रूपमा दिवसका विभिन्न कार्यक्रम गरिरहेको विभागका प्रवक्ता मोहनकृष्ण महर्जनले बताए।
विश्व स्वास्थ्य संगठनको तथ्यांकअनुसार हरेक वर्ष विश्वमा अस्वच्छकर एवं दूषित खाद्य पदार्थबाट झाडापखालादेखि क्यान्सरसम्मका २०० भन्दा बढी रोग लाग्ने गरेको छ। प्रत्येक दस जनामध्ये एक जना मानिस विषाक्त खाद्यपदार्थ उपभोगका कारण बिरामी हुने गरेका छन्।
चार लाख २० हजार मानिसको खाद्य जनित रोगबाट मृत्यु हुने गरेको छ। झाडापखालाबाट करिब ५५ करोड बिरामी हुने र दुई लाख ३० हजार मानिसको मृत्यु हुने गर्दछ।
विश्वमा खाद्य स्वच्छता दिवस मनाउनुअघिदेखि नै नेपालमा यससम्बन्धी कार्यक्रम आयोजना गर्न थालिएको थियो। २०६५ देखि विभागले विश्व खाद्य स्वच्छता दिवस मनाउन सुरु गरेको विभागका महानिर्देशक सञ्जीवकुमार कर्णले जानकारी दिए।
विश्व स्वास्थ्य संगठनको अध्ययनअनुसार तरकारी फलफूलमा जीवनाशक विषादीको अवशेष, पशुपन्छीजन्य खाद्य पदार्थमा एण्टिबायोटिकको अवशेष, खाद्यान्नमा ढुसीजन्य विषको समस्या रहेको औँल्याएको छ। संविधानसभाबाट जारी भएको संविधानले हरेक नेपालीका लागि खाद्यसम्बन्धी हकको सुनिश्चितता गरेको छ।
यसका लागि खाद्य स्वच्छता र गुणस्तरीयताको नियमनलाई समयानुकूल सुदृढ एवं प्रभावकारी बनाउन नेपालको संविधानबमोजिम संघीय संसद्ले खाद्य स्वच्छता तथा गुणस्तरसम्बन्धी कानुनलाई संशोधन र एकीकरण गर्न खाद्य स्वच्छता तथा गुणस्तर ऐन, २०८१ जारी गरी मानव स्वास्थ्यको रक्षा तथा उपभोक्ता हित संरक्षणका लागि खाद्य शृङ्खलाका सबै चरणमा वैज्ञानिक तथ्यका आधारमा खाद्य पदार्थको स्वच्छता तथा गुणस्तर निर्धारण र यसको प्रभावकारी नियमनको कानुनी व्यवस्था गरेको छ।
खाद्य स्वच्छता र गुणस्तरको लागि ऐनका प्रावधान परिपालनामा विभिन्न सरोकारवालाको महत्वपूर्ण भूमिका हुने र आ–आफ्नो क्षेत्रबाट उपयुक्त रूपमा सम्बोधन गर्न सम्बन्धित सरकारी एवं गैरसरकारी संघसंस्था अन्तरराष्ट्रिय विकास साझेदारी संघसंस्था, खाद्य उद्योग, खाद्य तथा पोषणसँग सम्बन्धित संघसंस्था, उपभोक्ता हकहितसँग सम्बन्धित संघसंस्थासँग समन्वय गरी दिवस मनाउन लागिएको हो।
