पातलो दाह्री र बालसुलभ अनुहार भएका चेन झी आफ्नो वास्तविक उमेरभन्दा कम नै देखिन्छन्। तर निस्सन्देह उनी अत्यन्तै छिटो, अकल्पनीय धनी बनेका छन्।
गत हप्ता अमेरिकी न्याय विभागले उनीमाथि कम्बोडियामा ठगीका अड्डाहरू सञ्चालन गरेको आरोप लगायो, जहाँबाट विश्वभरका पीडितहरूबाट अर्बौं डलर बराबरको क्रिप्टोकरेन्सी चोरिएको थियो। अमेरिकी ट्रेजरी विभागले उनीसँग सम्बन्धित भनिएको १४ अर्ब डलर (१०.५ अर्ब पाउन्ड) भन्दा बढी बिटक्वाइन जफत गरेको छ - जुन अहिलेसम्मकै सबैभन्दा ठूलो क्रिप्टोकरेन्सी जफत हो।
उनको आफ्नै कम्पनी कम्बोडियन प्रिन्स ग्रुपको वेबसाइटमा भने उनलाई "सम्मानित उद्यमी र प्रतिष्ठित परोपकारी" भनेर चिनाइएको छ, जसको "दूरदर्शिता र नेतृत्वले प्रिन्स ग्रुपलाई अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डअनुसार सञ्चालित कम्बोडियाको अग्रणी व्यावसायिक समूहमा रूपान्तरण गरेको छ"।
त्यसोभए, ठगीको साम्राज्य खडा गरेको आरोपमा रहेको यो रहस्यमय व्यक्तित्व चेन झीको बारेमा हामीलाई वास्तवमा कति थाहा छ?
आश्चर्यजनक उत्थान
चीनको दक्षिणपूर्वी फुजियान प्रान्तमा हुर्किएका चेन झीले एउटा सानो र त्यति सफल नभएको इन्टरनेट गेमिङ कम्पनीबाट आफ्नो यात्रा सुरु गरेका थिए। त्यसपछि २०१० को अन्तिम वा २०११ मा उनी कम्बोडिया पुगे र त्यतिबेला तीव्र गतिमा फस्टाइरहेकाे घरजग्गा क्षेत्रमा काम थाले।
उनको आगमनसँगै कम्बोडियामा घरजग्गा बजारमा सट्टेबाजीको लहर सुरु भयो। शक्तिशाली र राजनीतिक रूपमा प्रभावशाली व्यक्तिहरूले कब्जामा लिएका विशाल जग्गा र चिनियाँ पुँजीको बाढीले यो बजार थप उकालियो।
यो पुँजीको केही भाग शी जिनपिङको बेल्ट एन्ड रोड पहलअन्तर्गत चिनियाँ निर्मित पूर्वाधार निर्यातका लागि आएको थियो भने केही व्यक्तिगत चिनियाँ लगानीकर्ताहरूबाट, जो चीनको अत्यधिक महँगो घरजग्गा बजारको सस्तो विकल्प खोजिरहेका थिए। कम्बोडिया घुम्न आउने चिनियाँ पर्यटकको संख्या पनि तीव्र गतिमा बढिरहेको थियो।
राजधानी नोम पेनको आकाश रेखा नाटकीय रूपमा बदलियो। सर्साको रङका फ्रान्सेली औपनिवेशिक भवनहरूले भरिएको विशिष्ट, नीचा भवनहरूको शहरी दृश्य काँच र स्टिलका अग्ला टावरहरूको अर्को एसियाली जंगलमा परिणत भयो।
सिहानोकविलको परिवर्तन त झन् चरम थियो। एक समयको शान्त सानो समुद्री पर्यटकीय स्थल सिहानोकविल। त्यहाँ अब चिनियाँ छुट्टीमान र घरजग्गा सट्टेबाजहरू मात्र होइन, जुवाडेहरू पनि पुग्न थाले। चीनमा जुवा गैरकानूनी छ।
भव्य लक्जरी होटल र अपार्टमेन्ट भवनसँगै नयाँ क्यासिनोहरू उदाए। पैसा कमाउने अवसर प्रशस्त थियो। तैपनि, चेन झीको उदय अविश्वसनीय थियो।
२०१४ मा उनी आफ्नो चिनियाँ नागरिकता त्यागेर कम्बोडियाली नागरिक बने। यसले उनलाई आफ्नै नाममा जमिन किन्न अनुमति दियो, यद्यपि यसका लागि सरकारलाई कम्तिमा २ लाख ५० हजार डलर दान गर्नुपर्ने थियो।
चेन झीको पैसा कहाँबाट आयो भन्ने कुरा कहिल्यै स्पष्ट भएन। २०१९ मा आइल अफ म्यानमा बैंक खाता खोल्न आवेदन दिँदा उनले एकजना नाम नखुलाइएका काकाको उल्लेख गरे, जसले उनलाई २०११ मा पहिलो घरजग्गा कम्पनी खोल्न २० लाख डलर दिएको दाबी गरे, तर यसको कुनै प्रमाण कहिल्यै पेश भएन।
चेन झीले २७ वर्षको उमेरमा नै २०१५ मा प्रिन्स ग्रुप स्थापना गरे, जो घरजग्गा विकासमा केन्द्रित थियो।
२०१८ मा उनले प्रिन्स बैंक स्थापना गर्न व्यावसायिक बैंकिङ इजाजतपत्र प्राप्त गरे। सोही वर्ष उनले कम्तिमा २५ लाख डलर लगानीको बदलामा साइप्रसको राहदानी प्राप्त गरे, जसले उनलाई युरोपेली संघमा सहज पहुँच दियो। पछि उनले भानुआतुको नागरिकता पनि लिए।
उनले कम्बोडियाको तेस्रो एयरलाइन सुरु गरे र २०२० मा चौथो सञ्चालन गर्ने प्रमाणपत्र पाए। प्रिन्स समूहको सम्पत्ति शाखाले नोम पेनमा लक्जरी शपिङ मलहरू बनाए, सिहानोकविलमा पाँचतारे होटलहरू खडा गरे, र त्यहाँ "बे अफ लाइट्स" नामक १६ अर्ब डलरको "इको-सिटी" निर्माणको महत्त्वाकांक्षी योजना अगाडि बढाए।
२०२० मा चेन झीलाई कम्बोडियाका राजाले दिने सर्वोच्च उपाधि "नाक ओख्न्हा" प्रदान गरियो, जसका लागि सरकारलाई कम्तिमा ५ लाख डलर दान आवश्यक पर्दछ।
उनी २०१७ देखि नै गृहमन्त्री सार खेङका आधिकारिक सल्लाहकार थिए, उनका छोरा सार सोखासँग व्यावसायिक साझेदार थिए, र कम्बोडियाका सबैभन्दा शक्तिशाली व्यक्ति हुन सेनका आधिकारिक सल्लाहकार थिए। पछि २०२३ मा उनका छोरा हुन मानेट प्रधानमन्त्री बनेपछि उनका पनि सल्लाहकार बने।
स्थानीय सञ्चारमाध्यमहरूले चेन झीलाई एक परोपकारीको रूपमा प्रशंसा गर्थे, जसले गरिब विद्यार्थीहरूका लागि छात्रवृत्ति दिएका थिए र कोभिड महामारीविरुद्ध कम्बोडियालाई मद्दत गर्न ठूलो रकम दान गरेका थिए।
तैपनि उनी एक रहस्यमय व्यक्तित्व नै रहे, सार्वजनिक उपस्थितिबाट टाढै बसे, विरलै मात्र सार्वजनिक बयान दिए।
"उनीसँग सिधै काम गरेका, उनीसँगै कोठामा बसेका सबैले उनलाई अत्यन्त विनम्र, शान्त र संयमित व्यक्तित्वको रूपमा चित्रण गर्छन्," ज्याक आदामोभिक डेभिज भन्छन्। उनी एक पत्रकार हुन्, जसले चेन झीको तीन वर्षसम्म अनुसन्धान गरे र गत वर्ष रेडियो फ्री एसियाले त्यो प्रकाशित गर्यो।
"ट्याब्लोइड शैलीका समाचार लेखिने किसिमका चम्किला व्यक्ति नबन्नु नै उनको चतुराइ थियो भन्ने मलाई लाग्छ। अब उनीसँग सम्बन्ध राख्न नचाहनेहरू पनि उनको शान्त आकर्षण र गाम्भीर्यबाट प्रभावित छन्।" तर यति धन र शक्ति कहाँबाट आएको थियो?
'अन्तर्राष्ट्रिय अपराधको लामो सूची'
२०१९ मा सिहानोकविलमा घरजग्गा बजारको बबल फुट्यो। अनलाइन जुवा व्यवसायले चिनियाँ अपराधिक सिन्डिकेटहरूलाई आकर्षित गरेको थियो, जसले पछि एकअर्कासँग हिंसात्मक भिडन्त सुरु गरे। पर्यटकहरू डरले भागे।
चीनको दबाबमा तत्कालीन प्रधानमन्त्री हुन सेनले त्यही वर्षको अगस्टमा अनलाइन जुवामा प्रतिबन्ध लगाए। शहरको मुख्य व्यवसाय ढलेसँगै करिब ४ लाख ५० हजार चिनियाँहरू शहर छाडेर गए। प्रिन्स ग्रुपका धेरै आवासीय भवनहरू खाली भए।
तैपनि चेन झीले आफ्नो व्यवसाय विस्तार गरिरहे र स्वतन्त्र रूपमा खर्च गरिरहे।
बेलायती अधिकारीहरूका अनुसार, २०१९ मा उनले उत्तरी लन्डनमा १ करोड २० लाख पाउन्डको भवन र शहरको वित्तीय जिल्लामा ९ करोड ५० लाख पाउन्डको अफिस भवन किने। अमेरिकाका अनुसार उनी र उनका सहयोगीहरूले न्यूयोर्कमा सम्पत्तिहरू, निजी जेटहरू, सुपरयाटहरू र पिकासोको चित्रकला किने।
र अमेरिका र बेलायतको चेन झीको सम्पत्ति एसियाको अहिलेको सबैभन्दा लाभदायक व्यवसाय - अनलाइन ठगी, र यससँग जोडिएको मानव बेचबिखन र मनी लान्ड्रिङबाट आएको आराेप छ।
अमेरिका र बेलायतले चेन झी र प्रिन्स ग्रुपसँग जोडिएका १२८ कम्पनी र सात विभिन्न राष्ट्रका १७ व्यक्तिमाथि प्रतिबन्ध लगाएका छन्, जसले उनको ठगीको साम्राज्य सञ्चालनमा सहयोग गरेको आरोप छ। अमेरिका र बेलायतमा चेन झीसँग जोडिएका सम्पत्तिहरू जफत गरिएका छन्।
प्रतिबन्धसम्बन्धी घोषणाले शेल कम्पनी र क्रिप्टोकरेन्सी वालेटहरूको जटिल जाल वर्णन गर्दछ, जसमार्फत पैसाको स्रोत लुकाउन हिँडडुल गरिन्थ्यो।
यसमा भनिएको छ: "प्रिन्स ग्रुप अन्तर्राष्ट्रिय अपराध संगठनले सेक्सटोर्शन - यौन स्पष्ट सामग्री, प्रायः नाबालिगहरूबाट ब्ल्याकमेलको लागि माग्ने एक प्रकारको ठगी - लगायत अन्तर्राष्ट्रिय अपराधको लामो सूचीबाट नाफा कमाउँछ। यसमा मनी लान्ड्रिङ, विभिन्न ठगी र जबरजस्ती असुली, भ्रष्टाचार, अवैध अनलाइन जुवा, र कम्बोडियामा कम्तिमा १० वटा ठगी अड्डाहरू सञ्चालनको लागि औद्योगिक स्तरमा दास कामदारहरूको बेचबिखन, यातना र जबरजस्ती पर्दछ।"
'ठगीको साम्राज्य'
चीनले पनि कम्तिमा २०२० देखि प्रिन्स ग्रुपको गुप्त रूपमा अनुसन्धान गरिरहेको थियो। कम्पनीले अनलाइन ठगी योजनाहरू चलाएको आरोप लगाउने धेरै अदालती मुद्दाहरू छन्।
बेइजिङ नगरपालिका सार्वजनिक सुरक्षा ब्यूरोले "कम्बोडियामा आधारित एक प्रमुख अन्तर्राष्ट्रिय अनलाइन जुवा गिरोह प्रिन्स ग्रुपको अनुसन्धान गर्न" कार्यदल गठन गरेको छ।
विगतमा प्रिन्स ग्रुपले ठगीमा कुनै संलग्नता अस्वीकार गर्दै आएको छ र भनेको छ अब गोल्डेन फर्च्युनसँग कुनै सम्बन्ध छैन, तर अमेरिका र बेलायतको अनुसन्धानले तिनीहरूबीच अझै पनि स्पष्ट व्यावसायिक सम्बन्ध रहेको तर्क गर्दछ।
आदामोभिक डेभिजले चेन झीको आफ्नो अनुसन्धानका क्रममा गोल्डेन फर्च्युन नजिक बस्ने र काम गर्ने धेरै मानिसहरूसँग कुराकानी गरे। उनीहरूले मुख्यतः चिनियाँ, भियतनामी र मलेसियालीहरूलाई परिसरबाट भाग्न खोज्दा भएको क्रूर पिटाइको वर्णन गरे, जहाँ उनीहरूलाई अनलाइन ठगी चलाउन बाध्य पारिन्थ्यो।
"मलाई लाग्छ उनको सञ्चालनको विशाल दायराले नै चेन झीलाई वास्तवमै अलग बनाउँछ," उनी भन्छन्, यो अचम्मको कुरा हो। प्रिन्स ग्रुपले अहिले सामना गरिरहेको गम्भीर आपराधिक आरोपका बावजुद कुनै अलार्म नबज्दै "विश्वव्यापी उपस्थिति" निर्माण गर्न सक्यो।
"धेरै मानिसहरूका लागि असहज हुनुपर्ने कुरा के हो भने चेन झीले सिंगापुर, लन्डन वा अमेरिकामा यी सबै सम्पत्तिहरू कहिल्यै पनि हासिल गर्न सक्नुहुँदैनथ्यो। वकिल, लेखापाल, घरजग्गा एजेन्ट, बैंकर - सबैले यो समूहलाई हेरेर भन्नुपर्थ्यो, रोक, यो त मिल्दैन। तर उनीहरूले त्यसो गरेनन्।"
आज अमेरिका र बेलायतको प्रतिबन्धले उत्पन्न गरेको सबै प्रचारपछि, व्यवसायहरू प्रिन्स ग्रुपबाट अलग हुन हतारिरहेका छन्।
कम्बोडियाली केन्द्रीय बैंकले चिन्तित निक्षेपकर्ताहरूलाई प्रिन्स बैंकबाट आफ्नो रकम निकाल्न सक्ने आश्वासन दिँदै सूचना जारी गर्नुपर्यो। दक्षिण कोरियाली अधिकारीहरूले कोरियाली बैंकहरूमा राखिएको यसको ६ करोड ४० लाख डलर निक्षेप जफत गरेका छन्।
सिंगापुर र थाइल्यान्ड सरकारहरूले आफ्नो क्षेत्राधिकारभित्रका प्रिन्स सहायक कम्पनीहरूको अनुसन्धान गर्ने वाचा गरिरहेका छन् - अमेरिका र बेलायतले लक्षित गरेका १८ व्यक्तिमध्ये तीनजना सिंगापुरी हुन्।
कम्बोडियाको सरकारले आफ्नो आरोपका लागि पर्याप्त प्रमाण भएको सुनिश्चित गर्न अमेरिका र बेलायती अधिकारीहरूलाई आग्रह गर्नुबाहेक थोरै मात्र बोलेको छ।
तर कम्बोडियाको सत्ताधारी अभिजात वर्गका लागि चेन झीबाट दूरी बनाउन गाह्रो हुनेछ, किनकि उनीहरू यति लामो समयसम्म उनीसँग यति नजिक रहे। कम्बोडिया पहिले नै ठगी व्यवसायप्रति आफ्नो सहिष्णुताका कारण बढ्दो दबाबको सामना गरिरहेको थियो, जसले सम्पूर्ण अर्थतन्त्रको करिब आधा भाग ओगट्न सक्छ भन्ने अनुमान गरिएको छ।
स्राेत: बीबीसी
-lg-1733196374-1761270255.jpg)
