संसारभरका लगानीकर्ताहरू आज एउटै प्रश्नमा केन्द्रित छन् - सुनको मूल्य आगामी दशकहरूमा कता पुग्ला? यो प्रश्न मात्र जिज्ञासाको विषय होइन, करोडौंको लगानी निर्णयको आधार हो। सुनको मूल्य भविष्यवाणी वा पूर्वानुमान वस्तु व्यापारको जटिल र अस्थिर संसारमा एउटा महत्वपूर्ण उपकरण हो। यद्यपि यी भविष्यवाणीहरू पूर्ण रूपमा सटीक हुन सक्दैनन्, तर ती बजार सहभागीहरूलाई मूल्य जोखिम व्यवस्थापन गर्न र बुद्धिमानी निर्णय लिन मद्दत गर्छन्।
विश्वका प्रमुख बैंकहरू र वित्तीय विश्लेषकहरूले सुनको मूल्य अनुमान गर्न इतिहासका पाना पल्टाउँछन्, आर्थिक सूचकको गहिरो अध्ययन गर्छन् र प्राविधिक विश्लेषणमा डुब्छन्। तर सुनको मूल्यलाई असर गर्ने कुराहरू के के हुन् र यो बहुमूल्य धातु किन यति महत्वपूर्ण छ?
सुन - समयको कसीमा कसिएको मूल्य
प्राचीन कालदेखि नै सुनले मानव सभ्यतालाई आकर्षित गरिरहेको छ। यसको सुनौलो चमक र दुर्लभताले यसलाई गहना र इलेक्ट्रोनिक्सको संसारमा अपरिहार्य बनाएको छ। तर सुनको वास्तविक शक्ति यसको आर्थिक सुरक्षामा निहित छ। जब संसार आर्थिक अनिश्चितताको आँधीमा हल्लिन्छ, लगानीकर्ताहरू सुनको शरणमा जान्छन्। हजारौं वर्षदेखि सुनले आफ्नो मूल्य संरक्षण गर्दै आएको छ, र यही कारणले यसलाई सुरक्षित आश्रय सम्पत्तिको रूपमा चिनिन्छ।
सुनको मूल्य निर्धारणमा धेरै कारकहरू जिम्मेवार छन्। अमेरिकी डलरको उचाइ र गिरावटले सुनको मूल्यमा सीधा असर पार्छ। जब डलर कमजोर हुन्छ, सुनको चमक बढ्छ। मुद्रास्फीतिको डरले मानिसहरूलाई सुनतिर धकेल्छ। केन्द्रीय बैंकहरूले ब्याज दर घटाउँदा सुनको आकर्षण बढ्छ। यी सबै कारकहरूले मिलेर सुनको मूल्यको नाच नचाउँछन्।
इतिहासका पानाहरूमा लेखिएका सुनका कथाहरू
सुनको मूल्यको इतिहास हेर्दा एउटा रोचक कथा देखिन्छ। सन् १८३३ देखि १८४९ सम्मको अवधिमा सुनको औसत मूल्य मात्र १८ डलर ९३ सेन्ट थियो। त्यसपछि विश्व युद्धपछिको १९४५ मा यो ३४ डलर ७१ सेन्टमा पुग्यो। १९७२ मा सुन ५८ डलर ४२ सेन्टमा थियो, तर त्यसपछिको दशकमा यसले उल्लेखनीय छलागं मार्यो। १९७५ मा १६० डलर ८६ सेन्ट, १९७९ मा ३०६ डलर र १९८० मा ६१५ डलर पुग्यो।
यो वृद्धिको पछाडि रोचक कथा छ। सन् १९४४ मा स्थापित ब्रेटन वुड्स सम्झौताले सुनलाई ३५ डलरमा बाँधेको थियो। तर १९७१ मा राष्ट्रपति रिचर्ड निक्सनले यो प्रणाली समाप्त गरेपछि सुनको मूल्य स्वतन्त्र भयो। त्यस समय सुनको मूल्य ४३ डलर १५ सेन्ट थियो।
सन् १९८० को जनवरीमा सुनले इतिहास रच्यो - ८५० डलर प्रति औंसमा पुग्यो। यो मात्र उच्च मुद्रास्फीतिको प्रतिक्रिया थिएन, इरानी क्रान्ति र अफगानिस्तानमा सोभियत आक्रमणको भूराजनीतिक तनावले पनि यसलाई उचाल्यो।
सन् २००८ को वित्तीय संकटमा सुनले फेरि १०११ डलर छोयो - मात्र नौ महिनामा ५० प्रतिशत भन्दा बढी उफ्रिएर। त्यो सुनको लागि एउटा महत्वपूर्ण मोड थियो।
हालैका वर्षमा पनि सुनले आफ्नो चमक जारी राखेको छ। सन् २०२० को अगस्टमा कोभिड-१९ महामारीको त्रासले सुनलाई २००० डलर नाघ्न मद्दत गर्यो। २०२२ मा यो १८०१ डलर ८७ सेन्टमा थियो, र २०२३ मा १९३४ डलर ८६ सेन्टमा पुग्यो। डिसेम्बर २०२३ मा केन्द्रीय बैंकहरूले ब्याज दर कटौतीको नयाँ नीति अपनाएपछि सुनले २०७१ डलरको नयाँ रेकर्ड बनायो।
भविष्यको स्वर्णिम सपना: २०२४ देखि २०३० सम्म
अब आउँछ सबैभन्दा रोचक प्रश्न - सुन अब कता पुग्ला? विश्वका शीर्ष वित्तीय संस्थाहरूले आफ्ना भविष्यवाणीहरू राखेका छन्। ब्लूमबर्ग ले २०२४ को लागि १९१३ डलर ६३ सेन्ट देखि २२२२ डलर २२ सेन्टको बीचमा सुन रहने अनुमान गरेको छ। विश्व बैंकले १९५० डलर, जेपी मोर्गन चेसले २१७५ डलर, गोल्डम्यान स्याक्सले २०५० डलर र आईएनजीले २०३१ डलरको भविष्यवाणी गरेका छन्।
यी सबै पूर्वानुमानहरू किन यति आशावादी छन्? जेपी मोर्गन चेसको विश्लेषणअनुसार अमेरिकामा आउन सक्ने मन्दीको सम्भावना र फेडरल रिजर्वले ब्याज दर कटौतीको नयाँ चक्र सुरु गर्नुले सुनलाई नयाँ उचाइमा पुर्याउन सक्छ। चीन र भारतबाट बढ्दो उपभोक्ता मागले पनि सुनको मूल्यमा इन्धन थप्न सक्छ।
सन् २०२५ को लागि ब्लूमबर्गले १७०९ डलर ४७ सेन्ट देखि २७२७ डलर ९४ सेन्ट सम्मको फराकिलो दायरा दिएको छ। तर ब्लूमबर्ग खुफियाका रणनीतिकार माइक म्याकग्लोनको भविष्यवाणीले सबैको ध्यान खिचेको छ - उनको दावी छ २०२५ सम्म सुन ७००० डलर पुग्न सक्छ। उनले २०१५ देखि जब फेडरल रिजर्वले आफ्नो नीति कडा बनाउन थाल्यो, सुन ८४ प्रतिशत माथि उक्लिसकेको छ
२०३० - सात हजार डलरको सपना
अर्थशास्त्री चार्ली मोरिसले आफ्नो विश्लेषण "२०३० सम्ममा सुन ७,००० डलर पुग्न सक्ने तर्कसंगत संकेत गरेका छन्।सुनलाई २१औं शताब्दीको प्रमुख सम्पत्तिको रूपमा वर्णन गरेका छन्। यो एउटा असाधारण उपलब्धि हो किनभने सुनले कुनै ब्याज फिर्ता दिँदैन। लगानी विश्लेषक जिम पुप्लावाले पनि २०३० सम्म ठूलो तेजीको बजारको भविष्यवाणी गरेका छन्। उनले जनसांख्यिकी र विश्वव्यापीकरणलाई मूल्य वृद्धिको मुख्य कारणको रूपमा औंल्याएका छन्।
रोनाल्ड-पिटर स्टोफर्ले र मार्क भ्यालेक को "इन गोल्ड वी ट्रस्ट"प्रतिवेदन २०२३ ले थप प्रकाश पार्छ। उनीहरूको विश्लेषण अनुसार वित्तीय र मौद्रिक नीतिमा आउने गहिरो परिवर्तनहरूले मौद्रिक प्रणाली र जनतामा प्रत्यक्ष प्रभाव पार्नेछन्। उच्च मुद्रास्फीति जारी रहनेछ, जसले सुन र क्रिप्टोकरेन्सी जस्ता सुरक्षित आश्रय सम्पत्तिको आवश्यकता बढाउनेछ। केन्द्रीय बैंकहरूको माग यस सुनको तेजी बजारको मुख्य चालक बन्नेछ।
२०४० र २०५० - अनिश्चितताको समुन्द्रमा दुई विपरीत किनारहरू
डेभिड हार्परले आफ्नो विश्लेषणमा भनेका छन् सुन २०४० सम्म ६८०० डलर पुग्न सक्छ। उनको यो अनुमान प्रति वर्ष ७ दशमलव २ प्रतिशत प्रतिफलको आधारमा छ। उनले ऐतिहासिक डेटाको प्रयोग गरेर देखाएका छन् यदि कसैले १९७६ मा १०३ डलरमा सुन किनेर २०११ सम्म राख्यो यो १९०० डलर नजिक पुग्यो भने ८ दशमलव ५ प्रतिशतको प्रतिफल पाउँथ्यो।
तर २०५० सम्मको यात्रामा दुईवटा एकदमै फरक परिदृश्यहरू देखिन्छन्। एकातिर बार्सिलोनाको स्वायत्त विश्वविद्यालयका अनुसन्धान प्राध्यापक जोसेप पेनुएलासले २०५० सम्म संसारमा सुन लगायतका आवश्यक धातुहरू सकिन सक्ने चेतावनी दिएका छन्। उनको अनुसन्धान पत्र पारिस्थितिकी र विकासमा प्रवृत्तिहरू जर्नलमा प्रकाशित भएको छ।
अर्कोतिर लेखक रोबर्ट कियोसाकीले आफ्नो पुस्तक फेकमा एकदमै फरक दृष्टिकोण राखेका छन्। उनका अनुसार सुन "ईश्वरको पैसा" हो र अनन्तकालदेखि यहाँ छ। भविष्यमा सुन र बिटक्वाइन मिलेर कागजी मुद्राहरूलाई क्षय गर्न सक्छन् र सुन मुद्राको मुख्य रूप बन्न सक्छ।
सुनको यात्राबाट के सिक्ने?
सुनको मूल्य पूर्वानुमानहरू हेर्दा एउटा कुरा स्पष्ट छ - छोटो अवधिमा अर्थात २०३० सम्म प्रायः सबै विश्लेषकहरू सुनको मूल्यमा वृद्धि हुने कुरामा एकमत छन्। सुन करिब ७००० डलर सम्म पुग्न सक्ने सम्भावना छ। तर त्यसपछिको यात्रा धेरै अनिश्चितताले भरिएको छ।
वस्तु बजार अत्यन्तै अस्थिर हुन सक्छन्। आपूर्ति र मागमा सानो परिवर्तन, भूराजनीतिक तनाव वा प्राकृतिक प्रकोपले पनि मूल्यमा अप्रत्याशित उतारचढाव ल्याउन सक्छन्। यही कारणले धेरै जसो प्रमुख बैंकहरू र वित्तीय डेटा प्रदायकहरूले दुई दशकभन्दा लामो अवधिको लागि पूर्वानुमान दिन हिच्किचाउँछन्।
लगानीकर्ताहरूका लागि सुन अझै पनि एउटा विश्वसनीय विकल्प हो। यसले लगानी पोर्टफोलियोलाई विविधता दिन्छ र समग्र जोखिम घटाउँछ। सुन सामान्यतया ठूलो मूल्य उतारचढाव वा उच्च अस्थिरताको सिकार हुँदैन, तर यसको उपयोगिताको साथसाथै बिस्तारै बढिरहन्छ। तर यो सधैं याद राख्नु पर्छ कि सुन सुरक्षित लगानी मानिए पनि यो जोखिम-रहित छैन। जब शेयर बजार उकालो लाग्छ, सुनको मूल्य ओरालो लाग्न सक्छ।
अन्तमा, सुनको यात्रा मानव सभ्यताको इतिहाससँगै जोडिएको छ। प्राचीन कालदेखि आजसम्म सुनले आफ्नो मूल्य र महत्व कायम राखेको छ। सधैं परिवर्तनशील वित्तीय परिदृश्यमा सुरक्षित आश्रय सम्पत्तिको महत्व के हुनेछ भन्ने आधारभूत प्रश्न सुनको भविष्य निर्धारण गर्नेछ। एउटा कुरा निश्चित छ - सुनको चमक यति सजिलै फिक्का हुनेवाला छैन।
-1761289161.jpg)
